Wat heet geluk?

Laatst bijgewerkt: donderdag 05 december 2019 Gepubliceerd: woensdag 15 augustus 2018 Geschreven door Lode Caes

Gelukkig zijn, wie wil dat niet zijn ? Daarom wensen we het elkaar ook zo dikwijls toe. Op een verjaardag, bij de jaarwisseling, bij een geboorte en zo veel gelegenheden. Meestal is het wel gemeend maar soms is het ook een vorm van routine. Je hoort ouders zeggen wel eens (vergoelijkend) zeggen : "als onze kinderen maar gelukkig worden". Geluk kan gedefinieerd worden als tevreden zijn met het leven zoals het zich aandient. "Het is wat het is!" Daarmee kunnen omgaan is deels erfelijk bepaald – geboren optimist of pessimist – maar tegen invloeden uit de omgeving heeft dat 'ikje' niet altijd veel in te brengen. Het is niet makkelijk in woorden uit te drukken wat 'geluk' eigenlijk is. Is geluk louter gevoel of toeval, een vorm van loterij ? Of heeft het met goedheid te maken ? Hoe verhouden zich geluk en geloven ? Geluk en lijden ?

Geluk : gevoel of puur toeval ?

Sommige mensen zeggen : "ik voel wij happy", ze voelen zich goed en zitten lekker in hun vel. Dan wijzen ze naar een fijne partnerrelatie, een goede baan, een gezellig(e) (t)huis, lieve kinderen, noem maar op. Dat geluksgevoel kan ook voortkomen uit het ietwat onverhoopt slagen in een examen, een mooie prestatie neerzetten op gebied van sport en spel – een lucky goal –, het genieten van een lekkere voorgezette maaltijd en nog zoveel zaken meer. Gevoelens zijn enorm bepalend, maar de ervaring leert dat ze komen en gaan. Er is maar weinig nodig om zo'n geluksgevoel af te breken : een onvoorziene negatieve ervaring, een tegenslag, een nederlaag, een ongeval, een ernstige ziekte waar je plots mee wordt geconfronteerd, enz. De factor toeval speelt wel degelijk mee.

Geluk en het goede leven

Is geluk verbonden met een goed, moreel leven ? De ervaring leert dat mensen met zichzelf zwaar over hoop kunnen liggen na een ernstige misstap of misdaad. Zij zitten opgezadeld met slecht geweten, dat hen onverminderd aanklaagt en achtervolgt als een zwarte schaduw. Mensen zijn bestemd om gelukkig te zijn. Ze zijn immers begaafd met het nodige verstand en kunnen gaandeweg steeds meer putten uit gedane ervaring en levenswijsheid. Zo kan hij redelijk en verstandig handelen in zijn streven naar geluk. Zo is honger bijvoorbeeld een signaal dat een mens moet eten. Maar zich overeten is dan weer slecht, maakt een mens ziek en stemt ongelukkig.

Deugdzaamheid is redelijkheid maar komt niet vanzelf tot stand. Je moet erbij geholpen worden. Het heeft alles met opvoeding te maken. Iemand deugt als hij vanuit zijn karakter de goede keuzes maakt. Maar dat karakter wordt gevormd, enigszins bijgesteld worden. Door open te staan voor wijze woorden en door goede voorbeelden na te volgen. Als kind kun je leren wat goed is en hoe je dat goede moet doen. Langzamerhand groeit dat uit tot een waardevolle, blijvende grondhouding. Als je opgevoed wordt door ouders die eerlijk, consequent en rechtvaardig zijn dan leer je – met de paplepel ingelepeld – een goed mens te worden en ligt het geluk binnen handbereik. Het geluk kan je niet los zien van een goed, moreel even.

Geluk en geloven

De Franse denker en schrijver Victor Hugo stelde : "'s Levens grootste geluk is ervan overtuigd te zijn dat er van ons wordt gehouden." Omgekeerd geldt dan ook : "Het grootste ongeluk is de overtuiging dat zoiets niet het geval is." Er zijn mensen die zwaar lijden onder dat gebrek aan liefde en aanvaarding. Ze worden niet gezien, ze voelen zich uitgesloten, soms misbruikt en leven dikwijls in isolement. En zo zijn een veel en die realiteit mag niet ontkend worden. Daar tegenover is solidariteit de basis van echt geluk, die zich uitzet in brede netwerken van verbondenheid met elkaar. In het christelijk geloof staat de overtuiging centraal dat er van ons gehouden wordt door een God die liefde is. In het oude testament staan hierover veel getuigenissen. Om er maar een paar te noemen. 'Wie in de schaduw Gods mag wonen' (Ps.91) 'De Heer is mijn herder' (Ps.23) en nog zoveel andere. 'God is liefde', punt uit. Zo verwoordt het ook Johannes in het Nieuwe testament, in de brief naar hem genoemd (1 Johannes 4 :1-12).

Geluk en lijden

We kennen allemaal mensen die lichamelijk of psychisch lijden of die moeten leven met een zware handicap. Velen voelen zich ongelukkig en dat is begrijpelijk, zeker in een samenleving waarin de gezonde, sterke autonome mens zo hoog aangeschreven staat. Lijden en ongeluk zijn echter inherent aan het menselijk bestaan. De bekende psychiater Dirk De Wachter zegt daarover in een interview : "Als we doen alsof het leven enkel een feest is en de blues niet durven te beleven, loopt het mis. We ontmoeten elkaar alleen in de vrolijkheid. Maar af en toe is het leven lastig, dat kán niet anders. Als we onszelf in staat zouden stellen om die lastigheid te benoemen en met elkaar te delen, zou dat veel psychiatrische problemen voorkomen. De meest wezenlijke verbindingen tussen mensen komen op lastige momenten, als het minder goed gaat. We krijgen een band met elkaar op de momenten dat het belangrijk is dat we in elkaars aanwezigheid zijn en iemand hebben die naar ons luistert."

De moeilijke dingen in ons leven hoeven uiteindelijk niet altijd een last te zijn. Pijn en zorg kunnen omslaan in verrijking. De zorg voor je oude moeder of je gehandicapte kind, welke zorg dan ook is verre van gemakkelijk, maar toch voelen mensen zich vaak gezegend om die zorg omdat er liefde mee gemoeid is. 

Er is een groot verschil tussen geluk hebben en gelukkig zijn. Er bestaat een nauwe band tussen gelukkig zijn en gelukkig maken. Er is een spreekwoord dat zegt : ''Hoe meer geluk je geeft, hoe meer je ervan beleefd.' Bovendien bestaat geluk dikwijls uit kleine dingen. Geluk vind je bij de contente mens. Hij zoekt het niet in veel materiele goeden, maar legt zichzelf grenzen op. Geluk is niet maakbaar, maar we kunnen wel stappen zetten naar een gelukt en gelukkig leven.

Tekst Guido Peccue

Hits: 11516