100 jaar worden ... is als 'een knipoogje van God'

Laatst bijgewerkt: vrijdag 28 oktober 2022 Gepubliceerd: maandag 26 september 2022 Geschreven door Lode Caes

De titel is woordelijk naar priester Jan Devos de Moldergem die op 3 oktober 1922 ter wereld kwam en straks … 100 jaar wordt. Een gelegenheid om even met deze eerwaarde kennis te maken in zijn residentie op de Meenseweg 27 waar hij alleen woont, omringd door foto’s, boeken en allerlei herinneringen. Een interview ziet priester Jan niet zitten. Enkele ‘staakwoorden’ zijn voldoende. Hier is zijn verhaal.

Jeugd en studies

Mijn moeder was afkomstig van Kortrijk en mijn vader van Oudenaarde. Na W.O.I trouwden ze en woonden vanaf 1921 in Ieper. De stad was toen in volle wederopbouw. In 1922 ben ik geboren. Ik herinner mij nog levendig soeur Norbertine van de ‘bewaarschool’ van de H.Familie. In haar klas hing een grote prent met daarop een jongentje dat water schepte in zijn hoed en een schaapje liet drinken. Ik vermoed dat mijn roeping daar begonnen is: ik wou herder worden. Ik liep er verder school tot het derde leerjaar. Daarna volgden elf gelukkige collegejaren.

Sport

Terwijl mijn jongere broer Paul een echte sportieveling was – hij voetbalde, reed schaats, volksdanste enz. - hield ik het rustiger. Paul dook lenig van de driemeterplank maar dat durfde ik niet; dat was in het ‘openluchtbad’ van Ieper. Fietsen doe ik nog steeds maar ik denk eraan ermee te stoppen als ik 100 wordt.

Jeugdbeweging

Ik was vóór W.O.II leider in de KSA van Karel Dubois. Ik herinner me nog een Gouwdag in Oostende in uniform (blauw hemd met chiro-teken, witte das). Dat was een zeer Vlaamsvoelende beweging. Daarnaast had je ook het ‘Jong Volksche Front’ dat zogezegd Vlaamsstrijdend was, maar strijden, deden ze niet.

Oorlogservaringen

Op 10 mei 1940 - ik zat in het voorlaatste jaar van het college - brak W.O.II uit. Jongens van 16 t.e.m. 18 jaar werden gemobiliseerd. We vertrokken met een groep van het college, waaronder ook mijn broer en twee priesters, per fiets, richting Frankrijk. Even over Boulogne, merkten we dat we omsingeld waren enerzijds door de Duitsers en anderzijds door de Engelsen. Mijn broer en ik keerden als eersten terug naar België. Paul reed lek maar dokkerde verder tot het rubber helemaal weg was. Hij probeerde op het ijzeren wiel verder te rijden, maar toen brak de fiets. We reden om beurten met mijn fiets verder en arriveerden zo aan de Belgische grens. Daar ontmoetten we een kennis met een auto die mijn broer terug naar Ieper bracht. Ik offerde mij op en fietste alleen verder. Broederliefde.

Seminarietijd

In 1941 was ik een jaar intern in het Klein-Seminarie in Roeselare, een groep van 72 priester-kandidaten. Daarna werd ik naar Leuven gestuurd om er filosofie te studeren. Toen ik daarna in het Groot-Seminarie in Brugge theologie studeerde, kwam mijn broer Paul erbij. Ook hij had besloten om priester te worden en zo zaten we vier jaar lang samen op dezelfde kamer, naast elkaar in de aula, kerk en refter. Waar we vroeger mekaar wel eens in de haren vlogen, kwamen we al die tijd goed overeen. In 1948 werden we priester gewijd.

Priesterwerk

Terwijl broer Paul zich geroepen voelde om missionaris te worden; gaf ik een jaar les aan het 6-de Latijnse in Komen. Dat was toen het eerste jaar van het Middelbaar. Daarna werd ik onderpastoor in Menen, meer bepaald in de ‘Barakken’. Na 8 jaar benoemde mgr. Desmedt mij tot onderpastoor in de hoofdkerk, Sint-Pieter en Paulus in Oostende. Daar verbleef ik 15 jaar. Daarna verhuisde ik naar Risquons-Tout in Moeskroen. Ook hier werkte ik 15 jaar. Ik eindigde mijn carrière als hulpriester in drie kerken van Doornik-Centrum en Kain en dit gedurende 10 jaar. Allemaal gelukkige jaren.

Pensioen

Geen pensioen. Via hulpbisschop Eugène Laridon kon ik aan de slag in een vakantiecentrum in Middelkerke waar priesters en religieuzen enkele dagen kwamen doorbrengen. Ik ging voor in de kapel en de refter. Dat werden – bijbels gezegd – zeven vette jaren aan zee. Ik maakte er kennis met priesters van het hele land. Op mijn 85-ste keerde ik terug naar Ieper en betrok een pasgebouwd ‘residentiehuis’ op de Meenseweg nr. 27. Hier woon ik nog steeds heel zelfstandig.

Gezondheid

Mijn broer was gezonder dan ik. Ik worstelde geregeld met o.a. bronchitis. Maar terwijl ik nu in mijn 100-ste jaar ben, is mijn broer in de leeftijd van 42 jaar gestorven op zijn missiepost in Lubumbashi in Kongo. Waar hij het in zijn studietijd rustig aanpakte, heeft hij zich voluit gegeven op zijn missiepost tot hij erbij gevallen is. Toen ik 40 jaar was, ontdekte men bij mij een erfelijke leverziekte. Er stapelde zich ijzer op in mijn lever in plaats dat het afgedreven werd. De dokters raadden mij aan om geregeld bloed te geven. Dat heb ik dan ook gedaan… met als resultaat dat ik na 100 bloedgiften door prins Albert gedecoreerd werd. Ik herinner me dat de prins mij op het hart drukte om ermee door te gaan … wat ik ook nog jarenlang gedaan heb, zodat ik nogmaals voor de prins verscheen.

Bijzondere ontmoetingen

Wel die twee ontmoetingen met de luimige prins Albert waren zo’n ontmoetingen die mij zullen bijblijven. Toen ik eens op hotel was in Oudenaarde ontmoette ik - per toeval - de Nederlandse kardinaal Simonis van Utrecht. We geraakten aan de praat en toen we afscheid namen, zegde hij: “Gij zijt een blij mens!” Dat deed me veel plezier. In mijn Oostendse periode ontmoette ik soms studenten die per boot vanuit Engeland overkwamen. Zo was er een Engelse jongeman met wie ik nog contact onderhoud. Ook een Ierse student met wie ik eens een week Ierland heb doorkruist. Er was ook een Amerikaanse student die mij vijftig jaar later, uit Washington, in Ieper is komen bezoeken.

Reizen

Ik ben tweemaal in Rome geweest (1950 en 1970). Ik zag Pius XII en Paulus VI. Mijn oude moeder raadde me aan om eens naar Israël te gaan. Dat heb ik gedaan maar toen was mijn moeder al gestorven. Ik was ook drie keer in Kongo. Een eerste keer op vakantie bij mijn broer. Een tweede keer toen mijn broer gestorven was en daarna nog eens om de missiepost van mijn broer te bezoeken. Ik werd er warm onthaald en had een heel verrijkend contact. Eerder vertelde ik van mijn Ierse reis. Ik ben ook enkele keren in London en Parijs geweest. Ik was gefascineerd door grote steden, zo verschillend. Maar ik hield vooral van de vrije natuur en van onze zee.

Bijbel

Ik ben zeer gehecht aan de Bijbel. Vooral de vier evangeliën, met bovenal dat van Johannes. De brieven van Paulus liggen mij ook nauw aan het hart. In de psalmen, vooral in de ‘krijgspsalmen’ van koning David wordt teveel de lof gezwaaid met geweld. Er is een Amerikaanse Trappistengemeenschap die die psalmen uitgezuiverd heeft. Indertijd waren wij verplicht om elke dag uit het brevier te lezen. Maar het was lang en ingewikkeld, niet inspirerend. Het is nu veel verlicht.

Oecumene

In Oostende was er de jaarlijkse ‘Bidweek’. Elke dag in een andere parochiekerk Ik zorgde voor een predikant en de affiches. Er werd veel gebeden en gezongen voor ‘Eenheid onder christenen’ maar er veranderde niet veel. Zelf ben ik oecumenisch ingesteld. Zo ontmoette ik twee anglicaanse priesters met wie ik jarenlang contact had. We namen deel aan elkaars vieringen.

Vijanden

Voor zover ik weet absoluut niet. Er is wel één voorval geweest in de tijd van de herrie rond bisschop Vangheluwe. Op de trein van Kortrijk naar Ieper stapte een vrouw uit die mij openlijk uitschold en verdween. Niemand van de medepassagiers reageerde. Ik heb me daar niet veel van aangetrokken. Dat zijn dingen die gebeuren. Een knipoogje van God?

Met zeer veel waardering en dank voor de open, leuke en leerrijke ontmoetingen die aan dit artikel voorafgingen, teken ik – op uitdrukkelijk verzoek van priester Jan – met mijn naam: Jef Coulembier.