Maria Lichtmis

Laatst bijgewerkt: vrijdag 29 november 2019 Gepubliceerd: dinsdag 22 januari 2019 Geschreven door Mathias Parret

Ook dit jaar zijn er weer verschillende vieringen n.a.v. het 'feest van de Opdracht van de Heer in de tempel'. Dat feest is in de volksmond beter bekend onder de naam 'Maria-Lichtmis' en valt op 2 februari, 40 dagen na Kerstmis.

In verschillende parochies is er ook kinderzegening. In alle lichtmisvieringen worden er lichtmiskaarsen gezegend en houden we een kaarsjesprocessie.
Een overzicht van alle lichtmisvieringen in onze Pastorale Eenheid vind je hier :

Vrijdag 1 februari 2019
- 17.30 u. Sint-Pieter: eucharistieviering met kaarswijding

Zaterdag 2 februari 2019
- 08.00 u. Karmel Frezenberg: eucharistieviering met kaarswijding
- 15.00 u. O.L.V.-Middelares: gebedsviering met kaarswijding en kinderzegen
- 16.30 u. Vlamertinge: eucharistieviering met kaarswijding en kinderzegen
- 17.00 u. Sint-Maarten en Sint-Niklaas: eucharistieviering met kaarswijding
- 18.00 u. Zillebeke: eucharistieviering met kaarswijding en kinderzegen

Zondag 3 februari 2019
- 10.30 u. Sint-Jan: eucharistieviering met kaarswijding en kinderzegen

2 februari – ‘Lichtmis of Onze-Lieve-Vrouw-Lichtmis’ of ‘Maria-Lichtmis ’ of ‘Opdracht van de Heer’. Hoe rijmen we deze benamingen voor één en hetzelfde tesaam? Wat valt er te vieren op deze dag?

Op het einde van de vierde eeuw na Christus herdacht men op 2 februari in Jeruzalem feestelijk de ontmoeting van het jonge Jezuskind met de oude man Simeon tijdens de opdracht van Jezus in de tempel. Die ontmoeting beschouwde men als een ‘eerst verschijning’ – een epifanie – van Jezus binnen de muren van de stad.

Mariafeest

Later vierde men dat feest ook in Constantinopel, de Mariastad bij uitstek. Maar toen legde men meer nadruk op Maria dan op het Kind of op zijn ontmoeting met anderen. Vandaar dat Lichtmis stilaan een Mariafeest begon te worden: Maria-Lichtmis, Onze-Lieve-Vrouw Lichtmis.

Nieuwe naam

Bij de hervorming van de liturgie kreeg het feest een nieuwe benaming. De aandacht verschoof terecht van Maria terug naar het kind Jezus. Voortaan heet het feest op 2 februari officieel niet meer Maria-Lichtmis maar Opdracht van de Heer in de tempel. De nieuwe naam is nog altijd niet ten volle doorgedrongen als een algemeen aanvoelen onder christenen.

Benamingen van ‘Lichtmis’

Het begrip ‘licht’ lijkt een belangrijke rol te hebben gespeeld in de benaming van dit feest. Het schijnt te verwijzen naar de korte toespraak die de oude Simeon – volgens Lucas – zou hebben uitgesproken: “Nu, Meester, laat U, zoals U gezegd hebt, uw knecht in vrede gaan; want mijn ogen hebben uw heil gezien, dat U ten aanschouwen van alle volken hebt toebereid, een licht dat een openbaring zal zijn voor de heidenen en een glorie voor uw volk Israël.” (Lc. 2, 30-31). Het begrip ‘licht’ kan ook verwijzen naar het woord van de evangelist Johannes. Over Christus zegt hij : “Het licht is in de wereld gekomen, maar de mensen waren meer gesteld op de duisternis dan op het licht” (Joh. 3,19).

In het Latijn heette Lichtmis ooit festum candelarum (letterlijk: feest van de kaarsen). Het wijst op een aloud christelijk gebruik om op 2 februari processies met brandende kaarsen te houden. De mensen kwamen van alle hoeken in de stad bijeen in de Santa Maria Maggiore, de grote Maria-basiliek in Rome. Ze droegen kaarsen als symbool van Christus, zoals Maria haar Kind naar de tempel had gedragen. In de kerk werden de kaarsen gewijd. Vandaar ook de talrijke kaarswijdingen en -processies in onze vieringen.

Zuiveringsritueel van Maria

Maria Lichtmis herdenkt het zuiveringsritueel van Maria na haar bevalling. In het oude Israël werden vrouwen als onrein beschouwd tot veertig dagen na de bevalling van een jongen en tachtig dagen na de bevalling van een meisje. Tijdens die periode mochten vrouwen de tempel niet betreden. Op de veertigste dag moesten de rijken een lam offeren zodat ze wettelijk gereinigd zouden zijn. Maria offerde twee duiven, het offer van de armen, omdat ze zich geen lam kon veroorloven.

Tot de jaren 1960 was het ook bij ons gangbaar dat de moeder binnen de negen dagen een ‘kerkgang’ deed om gezuiverd te worden van haar onreine toestand. De vrouwen wachtten achteraan in de kerk tot de priester hen kwam halen. Met een kaars in de hand volgden ze de priester naar het Maria-altaar, waar ze uit dank voor een gezonde baby vaak een donatie deden voor de kerk. Ook smeekten ze Maria’s genade over hun kind af.

Kinderzegen

Vandaag leeft die laatste traditie nog door in de vele kinderzegeningen die op die dag worden georganiseerd. In veel parochies wordt die dag ook een receptie georganiseerd waarna ouders de doopattentie van hun kinderen, een kruikje, schelpje, handje of wiegje ... die in het afgelopen jaar zijn gedoopt, mee naar huis mogen nemen.

Licht voor iedereen!

Als het donker is, doen we het licht aan. Het licht jaagt de duisternis weg. De angst voor het donker verdwijnt en het vertrouwen komt terug. In de tijd van Jezus leefden veel mensen in het donker. Niet letterlijk! Ze beleefden donkere momenten: uitgesloten worden, ruzie, … Ze hoopten dan ook op een betere toekomst, een toekomst van vrede en geluk. Ze keken uit naar een redder, die hen uit het donker zou bevrijden. In het Bijbelverhaal ontmoet Simeon Jezus. Hij voelt aan dat Jezus bijzonder is. Hij noemt Jezus ook ‘een licht voor de wereld’. Jezus zal in zijn leven veel licht brengen: vrede, aandacht voor iedereen, liefde voor alle mensen zonder uitzondering… Ook wij kunnen ‘licht’ doorgeven. We mogen ons naar zijn voorbeeld ook afvragen hoe wij licht en geluk bij andere mensen kunnen brengen?

Hoe vieren wij dit feest?

In onze Pastorale Eenheid worden in verschillende geloofsgemeenschappen dit feest gevierd.

– In de kerk van Onze-Lieve-Vrouw Middelares is er op zaterdag 2 februari om 15.00 u. een gebedsdienst met kinderzegen voor alle kinderen die gedoopt werden in het voorbije jaar in de kerken van Onze-Lieve-Vrouw Middelares, Sint-Jacob, Sint-Pieter en Sint-Maarten-Sint Niklaas.
– In de kerk van Vlamertinge is er lichtmisviering voor de gedoopten van Dikkebus en Vlamertinge.
– In Zillebeke is er de viering voor de gedoopten van Zillebeke en wordt er dit jaar een kindje gedoopt.
– Op zondag 3 februari is er lichtmisviering in Sint-Jan voor de gedoopten in de kerk van Sint-Jan. In de viering van de kathedraal worden er op zaterdag kaarsen gewijd.

Tradities bij dit feest

Het is tevens de traditie dat er op Maria-Lichtmis pannenkoeken gegeten worden. Dit wordt uitgedrukt in het gezegde ‘Er is geen vrouwtje nog zo arm, of ze maakt haar pannetje warm’. Wie op 2 februari ’s avonds pannenkoeken eet, zou volgens het volksgeloof het hele jaar door rijk en gelukkig zijn.

Gebed bij ‘De opdracht van Jezus in de tempel’.

“God, Vader van alle mensen,
vandaag gedenken wij hoe Maria en Jozef
de kleine Jezus naar de tempel brachten
zoals voorgeschreven door de wet van Mozes.
In hun voetspoor vieren ook wij vandaag feest
om alle kinderen die in het voorbije jaar het doopsel ontvingen
en zo deel werden van die grote gemeenschap van christenen.

Wij bidden U, Vader,
zie met liefde neer op deze kinderen
die wij vandaag aan U toevertrouwen.
Bescherm hen en leid hen
en laat hen opgroeien tot gelukkige mensen.
Schenk uw Geest aan hun ouders
opdat zij levende getuigen zijn van uw liefde.
Inspireer hen in hun zoekende geloof.
Maak dat zij voor hun kinderen uitgroeien
tot wegwijzers naar Christus,
Hij die de Weg, de Waarheid en het Leven is,
vandaag en alle dagen, tot in eeuwigheid.

Amen.”