God gebeurt : Oriëntatiefeest 2020 - interview Piet Vandevoorde
Voor het jaarlijkse Oriëntatiefeest waren we virtueel te gast in de Godelievekerk in Roeselare. Lijfelijk zaten we op dinsdag 15 september met een tiental teamleden en vrijwilligers van onze pastorale eenheid O.L.Vrouw van Vrede samen voor het scherm in de Sint-Maartenskring in Ieper. Het is even spannend geweest voor de organisatoren van het CCV-Brugge, het was een hele uitdaging om technisch alles in orde te krijgen en met luttele vertraging konden we van start gaan met het programma. Hoofdmoot daarin was een interview met Piet Vandevoorde, gedelegeerde voor caritas en diaconie voor ons bisdom door Joris Vancoppenolle, de CCV-begeleider van ons team. In een eerste fragment staan we hier stil bij diaconie en meer bepaald bij de diaconale houding. We gaan op zoek naar de bron van onze diaconale houding in het verhaal van Jezus. We kijken naar ons eigen engagement en hoe we als team of persoon het verschil kunnen maken.
Een eerste vraag 'God gebeurt', wat roept dat spontaan bij u op ?
Wel eerst en vooral het roept het geloof in een God op die niet verborgen is, die zich laat zien, die is afgedaald naar zijn volk in nood, die naar ons is toegekomen in zijn zoon Jezus. En ten tweede is het blijkbaar ook een God die niet lijdzaam toekijkt maar die werkzaam is in deze wereld. en als wij die die titel gebruiken voor het jaar van de diaconie als jaarthema of grondtoon van ons handelen, is dat vanuit het geloof dat die God ook hier en nu aan het licht wil komen, dat Hij wil gebeuren midden onder ons en dat we hem dus mogen uitbeelden door wat we doen en nog veel meer door wie we zijn.
Ik hoor je zeggen dat het gaat om inzet. We horen dat er van ons gevraagd wordt dat we iets doen voor mensen in nood. Maar mijn eerste spontane reactie is dan dat er heel veel hulporganisaties zijn voor mensen in nood. Zo kennen we Vredeseilanden, de Damiaanactie, ... De Warmste Week zelfs. gelukkig dat die bestaan. Hebben we dan nog wel God nodig om solidair te zijn met mensen onder elkaar ?
We leven in een wereld waar er heel veel noden en uitdagingen zijn en gelukkig gebeurt er ook heel wat aan solidariteit, wereldwijd door mensen die zichzelf geen christenen noemen of een andere levensovertuiging hebben. Christenen – wij dus – zijn dan ook niet beter of meer dan andere mensen, maar we zijn wel anders en we zijn dat door onze insteek, onze unieke inspiratie, de bron van waaruit wij die dingen doen. En die bron is voor alle activiteit de liefde van God zelf, die uitgebeeld wordt, die handen en voeten krijgt in wat christenen concreet doen. Een geschenk aan mensen gegeven, die liefde die ook voortdurend in het Nieuwe Testament opgeroepen wordt. Wie in die liefde woont, woont in God, kent God en van daaruit vertrekken we, wetend dat er ons iets te doen staat in deze wereld vanuit die liefde.
Dus u zegt dat het vertrekpunt van een christen, de kern van onze diaconale houding als gelovige anders is, een andere dimensie heeft. Kun je dat dan nog verder toelichten ?
Ik ben blij dat je dat woordje 'houding' aanhaalt, want ik denk dat bij de start van een werkjaar waar er heel wat te gebeuren staat, we even stilstaan bij wat een diaconale houding betekent. Die innerlijke gesteldheid gaat eigenlijk vooraf aan alle activiteiten en ik denk dat ze die activiteiten ook moet dragen. Een houding is ook iets wat je gaandeweg kunt voeden, versterken door je te laten inspireren door de liturgie die we vieren maar ook door het luisteren naar het Woord van God. We voeden ons door de vraag te stellen wat God ons vandaag doorheen dat Woord te zeggen heeft, waartoe Hij ons uitdaagt. Want sprekend van een geschenk wil ik er onmiddellijk ook bij zeggen dat dit cadeau natuurlijk niet bedoeld is om ergens in zijn verpakking te laten en ergens ongebruikt in een kast te laten verkommeren. Het is bedoeld om handen en voeten te krijgen in concrete inzet, in onze eigen geloofsgemeenschappen maar ook naar buiten toe, de wijde wereld. Op die manier – net zoals dat bij Jezus het geval was – verwerkelijken we ons streven en tonen wij aan elkaar en de wereld hoe sterk, hoe ongelofelijk groot ook die liefde van God is, als ontelbare en hopelijk ook steeds meer mensen die liefde handen en voeten willen geven. In die diaconale houding is het ook belangrijk die Bijbelse voorkeursoptie voor de armen steeds voor ogen te houden. Christelijke dienstbaarheid stelt altijd mensen centraal van wie het leven zelf en de menselijke waardigheid in het gedrang is, hetzij door armoede, hetzij door het feit dat ze op de vlucht zijn, of wat dan ook ... maar ook zieken en mensen die eenzaam zijn in onze eigen gemeenschap.
Op vele gebieden wordt onze menswaardigheid bedreigd. Dat vraagt dus een hele betrokkenheid van een christen en heel wat inzet.
Inderdaad, zoals ik al aanhaalde leven we in een wereld met heel veel noden en uitdagingen en ik denk dat we met de kern van onze diaconale houding, die voorafgaat en begeleidend is aan al onze activiteiten, we elke vorm van onverschilligheid achter ons zouden laten en dat we erop uit zijn om te groeien in betrokkenheid. Paus Franciscus bijvoorbeeld roept ons voortdurend op om waakzaam te zijn voor de tekenen van de tijd. Hij roept ons op, tot wat ik een soort van heilige onrust noem. Wakker liggen van wat er in de wereld gebeurt omdat we vaak geconfronteerd worden met de angst die al te dikwijks regeert onder de mensen en hen tegen elkaar opzet, maar ook een niet duurzame manier van leven met gevolgen voor de schepping zelf, de groeiende armoede en de sociale kloof ook bij ons, de vluchtelingen, de mensenhandel ... Er zijn zoveel zaken die vragen dat mensen, dat christenen niet wegkijken of onverschillig zouden blijven. Paus Franciscus heeft ooit gezegd dat een christen niet iemand is die muren optrekt maar iemand is die bruggen bouwt. Het is de onverschilligheid die ons muren doet optrekken maar die moeten we neerhalen. Bruggen bouwen of slaan naar elkaar is wat we te doen hebben.
Voor iedere christen is Jezus de centrale figuur, begin en einde van ons engagement. Is er een gebeuren in Jezus leven, een passage uit één van de evangeliën, die voor jou persoonlijk bijzonder inspireert ?
Ik zou natuurlijk kunnen verwijzen naar de parabel van de barmhartige Samaritaan, maar die komt dit jaar ruim aan bod. Maar er zijn nog andere zeer inspirerende verhalen. Als ik denk aan een passage uit het begin van het Lucas-evangelie. Na een periode in de woestijn verbleven te hebben, komt Jezus terug in Nazareth en gaat hij op de sabbat naar de synagoge waar men hem de boekrol van de profeet Jesaja aanreikt en hij leest er uit voor. 'De Geest des Heren is over mij gekomen. Hij heeft mij gezalfd om aan armen de Blijde Boodschap te brengen, aan gevangenen dat er bevrijding zal zijn, ... om een genadejaar van de Heer af te kondigen'. En Jezus heeft daar een heel persoonlijke commentaar op. Hij betrekt het op zijn eigen persoon en leven. En heel terecht. Hij herkent zichzelf m.a.w. in die profetische boodschap. Hij herkent zich niet in woorden van machthebbers of mensen die altijd aan de kant van de winnaars staan. In wat Hij doet en hoe Hij met mensen omgaat, toont Hij inderdaad dat die woorden werkelijkheid kunnen worden als mensen zich daar willen voor engageren. Zo toont Jezus dat het Rijk van God is aangebroken in woord en daad. Hij wil het de mensen verkondigen en het verder mee helpen realiseren.
En hoe maakt Hij dat dan concreet in zijn verdere leven ?
Wel, voor mij wordt het duidelijk dat Jezus voortdurend in alles grenzen doorbreekt en muren tussen mensen sloopt en dat hij mensen met elkaar verbindt. Ook in een maatschappij waar mensen voortdurend werden opgedeeld tussen rein en onrein, man en vrouw, arm en rijk, wij-zij, de joden tegenover de heidenen ... In die maatschappij probeert Hij net een boodschap van verbinding te brengen en mensen te laten aanvoelen dat ze mekaar nodig hebben. Dus voor mij is diaconie een fundamentele keuze voor broeder- en zusterlijkheid i.p.v. mensen te verdelen door misprijzen en mekaar te verketteren. Als ik nog één iets mag toevoegen over dat profetische denk ik dat we ons ook – zoals in de parabel van de Barmhartige Samaritaan – ons laten raken, zien wat we kunnen doen en dat dan ook alles gebeurt wat er moet gebeuren voor onze naasten. Maar we moeten ons daarnaast ook nog een andere vraag durven stellen, nl. hoe komt het ook dat op onze dagen de weg van Jezuzalem naar Jericho nog altijd zo onveilig is voor zoveel mensen. Dat heel wat mensen leven in omstandigheden die een ontkenning zijn van de menselijke waardigheid. En dat we dus ook de vraag naar structurele veranderingen, opkomen voor rechten van mensen, voor ogen houden. Ook al is dat iets dat we niet zomaar meteen kunnen implementeren in onze acties of in onze pastorale eenheden.
Het zijn inderdaad wel heel mooie doelstellingen en woorden die Jezus ons voorhoudt, maar kan je dan met die Jezus-woorden enkele aanzetten geven aan onze geloofsgemeenschappen om die meer diaconale houding echt waar te maken ? In feite zou ik die vraag ook scherper kunnen stellen. Heeft die diaconale houding wel voldoende plaats in ons dagelijkse kerkwerk ?
Er gebeurt al heel veel maar zoals met alle goeie dingen is er nog altijd wel groeimarge en voortschrijdend inzicht. Kijk diaconie is zoals de Kerk dat opvat samen met verkondiging en liturgie één van de drie pijlers die een geloofsgemeenschap dragen en opbouwen. In de praktijk zien we dat de diaconie soms anders bekeken wordt. Dat het niet gezien wordt als een weg om te groeien in geloof en ten volle christen te worden. Dat het eerder het omgekeerde is van 'ik ben christen dus moet ik mij wel op één of andere manier inzetten voor andere mensen'. Terwijl in mijn aanvoelen je inzetten, betrokken zijn op andere mensen, niet onverschillig leven een weg is naar een dieper verstaan en beleven is van ons christen-zijn. Dit jaar en op langere termijn zou het voor het beleid een taak moeten zijn om mensen en gemeenschappen te leren diaconie te lezen en te beleven als een weg van geloofsgroei. Je weet dat het beleid inzet op eenheidspastoraal in ons bisdom. Voor mij heeft dat te maken met de verbondenheid tussen diaconie, liturgie en verkondiging en dus niet zoals het vaak gebeurt die laatste twee met het kleine broertje of zusje van de diaconie als aanhangwagentje erbij.
U spreekt over die verbondenheid maar hoe ziet u dat dan die verhouding tussen liturgie, verkondging en diaconie ? Hoe dat concreet ken worden ?
In het verbinden van liturgie, catechese of verkondiging en diaconie of dienstbaarheid ben ik opnieuw geïnspireerd door Paus Franciscus. In zijn denken en geschriften is er sprake van wat men noemt een soort van radicalisering van de diaconie. Hij zet dat voortdurend voorop in de zorg voor de schepping en zeker ook voor de armen. Hij koppelt dat aan de verkondiging. Een echt dienstbare Kerk is een Kerk die mensen van wie de waardigheid bedreigt wordt, centraal stelt. We kennen allemaal die bekende oproep dat de Kerk naar buiten moet treden omdat heel wat mensen leven in grote moeilijkheden en grote noden. Als wij hen nabij zijn kunnen wij hen ook het licht en de troost geven van die vriendschap met Jezus Christus. Ik zie daar een koppeling tussen diaconie, verkondiging. Wat de band tussen liturgie en diaconie betreft, denk ik dan heel bijzonder aan Witte Donderdag, de instelling van de eucharistie. Net dan wordt het evangelie van de voetwassing gelezen. Die laatste avond van zijn leven met zijn leerlingen heeft Jezus ons twee tekenen nagelaten, die we denk ik, niet van elkaar mogen losmaken. Het teken van de eucharistie-liturgie en anderzijds dat van de voetwassing, het dienstbaar zijn aan elkaar. We mogen ze niet losmaken en al zeker niet tegenover elkaar stellen alsof het het ene of het andere is, kamp kiezen is hier niet aan de orde.
Verder had Piet Vandevoorde het heel concreet over het Bethlehemproject 2020. Daarin wordt het project 2020 (omarmen van vluchtelingen) en het Bethlehemproject (tijdelijke huisvesting voor mensen in nood) samengebracht. Een ander project dat toegelicht werd, is het Ketenzorg-project. Dit omhelst de opvang en ondersteuning van (psychiatrische) patiënten na ontslag uit het ziekenhuis. Dit project wil de brug slaan tussen de zorgvrager en de vrijwilligers uit de parochie. Als slot van het interview reflecteerde Piet hoe wij als team of als vrijwilliger de diaconale houding onder de aandacht kunnen brengen. Het volledige interview - 3 delen - kun je ook bekijken en beluisteren via bovenstaande links.
Hits: 2915