Voluit leven als je ouder wordt

Laatst bijgewerkt: maandag 26 oktober 2020 Gepubliceerd: maandag 26 oktober 2020 Geschreven door Lode Caes

(Afbeelding: © Susanne Pälmer – Pixabay)

Wij willen graag een pleidooi houden voor een positieve kijk op ouder worden. Niet zozeer als een tijd van toenemend verlies en achteruitgang, maar veeleer als een gegeven tijd om te worden wie wij ten diepste zijn, een mens om van te houden, een mens zoals door God bedoeld. Oud worden en oud zijn dagen ons uit om nieuwe mogelijkheden te ontdekken en verder te blijven groeien als mens, tot het einde toe. We willen allerminst ontkennen dat oud worden ons confronteert met heel wat beperkingen, maar deze dynamische kijk nodigt ons uit om voluit te leven, om in veel opzichten nog weidser en genereuzer te worden. Anderen kunnen ons helpen onze unieke weg 'ten leven' te zoeken en te beleven. Wat dit concreet betekent en welke valkuilen op die weg liggen, willen wij samen met Ria Grommen – gezins- en levenslooppsychologe (volwassenheid en ouderdom) – vanuit ‘Adem-Tocht’ de spiritualiteitsbeweging van senioren...én met jou verkennen.

Overleven of leven?

Oud worden heeft in de eerste plaats niets met leeftijd te maken, zelfs niet met gezondheid. Maar met een vaak geruisloos proces waarin het leven verschrompelt tot de dagelijkse routine, een toenemende desinteresse voor wat rondom gebeurt, het ontbreken van elke zin voor initiatief. Het leven stagneert, verliest zijn kleur en smaak en wordt steeds meer een kwestie van overleven, op jezelf terugplooien, je tijd uitdoen. Wij voelen dat dit niet onze bestemming als mens kan zijn. Misschien herkennen wij ook bij onszelf wel af en toe sporen van een zekere lusteloosheid, van laat maar komen... waartegen wij ons gelukkig nog kunnen verzetten of waarvoor anderen ons behoeden. Dat kunnen onze kinderen en kleinkinderen zijn, maar ook vrienden of leden van een vereniging zijn, die ons blijven aanspreken of op ons rekenen. Zo kennen wij zeker ook mensen die, op hoge leeftijd, aangenaam blijven in de omgang, nieuwsgierig en ondernemend zijn, open op het leven. Zij zijn niet ‘oud’ in onze ogen. Wat is hun geheim?

Levenskunst

Het is helemaal niet de bedoeling om wie dan ook met de vinger te wijzen en die andere de hemel in te prijzen. Gezondheidsproblemen, je persoonlijkheid, tegenslagen of ingrijpende verliezen spelen wel degelijk een belangrijke rol in je beleving van ouder worden. Waar mensen dreigen vast te lopen, moet een appel zijn om, waar wij kunnen, een hand te reiken om ook nog stukjes levenskunst aan te wijzen, die kunnen helpen om gaande te blijven op die levensweg, zelfs als het pad moeilijk begaanbaar is of in mist hangt.

Luisteren naar je verlangen

Het eerste stukje is ongetwijfeld kunnen en durven luisteren naar je verlangen. Het gaat hierbij natuurlijk niet om zomaar een opkomend ‘goestingske’ maar om een diep en terugkerend aanvoelen van wat jezelf als mens nodig hebt om je goed te voelen. Meer beweging of juist meer rust of regelmaat, je eens vaker verwennen of je juist meer ascese en discipline opleggen, een oude of nieuwe studiedroom of hobby opnemen of eerder je ervaring of kennis doorgeven aan anderen, je kinderen helpen in al hun ondernemingen of eindelijk minder verplichtingen hebben, je nog meer inzetten voor mensen in nood of meer teruggetrokken en contemplatief gaan leven, alleen verder leven of een nieuwe levenspartner vinden, ...

Het is een belangrijke stap om dit verlangen ernstig te nemen en te overwegen. Al te vaak wordt het immers meteen weer begraven onder reële of vermoedelijke bezwaren: daarvoor ben ik nu te oud…, dat ga ik niet kunnen…, wat gaan ze wel van mij denken… daar gaat mijn man niet blij mee zijn…, dat gaan mijn kinderen niet goed vinden...

Ruimte scheppen

Er zijn natuurlijk wel wat hindernissen te nemen, zowel bij jezelf als bij anderen. Je moet bijvoorbeeld ook de heersende stereotiepe opvattingen loslaten over wat ‘goed oud worden is’ of ‘wat past op jouw leeftijd’. Eerst klonk het dat je als gepensioneerde nu maar eens moest rusten en genieten na tal van zware beroepsjaren. Dan kwam er promotie voor sociaal actief blijven en je in verenigingen te engageren. Later volgde dan weer een pleidooi om voor jezelf een leuke tijd uit te bouwen met sportieve uitdagingen of culturele genoegens en natuurlijk met veel reizen, vooral ‘nu het nog kan’ ... Al deze modellen bevatten natuurlijk waardevolle suggesties voor wat een invulling van je leven als senior kan zijn. Maar ze mogen ook geen keurslijf worden en zeker geen norm voor wat jij nu te doen hebt. Dat zul je zelf moeten onderscheiden.

En even belangrijk is het dat je binnen de kring van mensen met wie je door het leven gaat, de ruimte krijgt om de dingen te doen die kostbaar voor je zijn. Niet zo evident. Zo ontdekt iemand in zichzelf een grote honger naar alles wat met zingeving en geloof te maken heeft. Daarmee durft ze zich niet bezighouden als haar man thuis is en ze durft er zeker niet over praten. Zo ook wordt het voor iemand die wil schilderen of knutselen moeilijk als de huisgenoten niet opgezet zijn met de rommel die dat teweegbrengt. Of voor iemand die aan vrijwilligerswerk wil doen, als de huisgenoten verstoord reageren op die zorg voor anderen en zelfs niet verdragen dat de dagindeling ervoor even overhoop wordt gehaald. Uiteraard is dit geen pleidooi om zo maar je eigen weg te gaan, los van wat dit voor je omgeving betekent. Wel is het een aansporing om je verlangen niet zo maar in te slikken. Hopelijk vind je samen een weg om je verlangen te kunnen realiseren en het wordt nog mooier als je omgeving je in je nieuwe levensproject ook echt gaat steunen en zelfs stimuleren.

Aanpakken en doorzetten

Een van de grote moeilijkheden om iets nieuws aan te vatten als senior is de ervaring dat je opnieuw onervaren en onbeholpen aan de start komt. Even moet je je status van gevestigde waarde kunnen loslaten en je eenvoudig als een beginneling kunnen opstellen. Niet altijd verloopt het nieuwe project zo vlot. Soms blijkt al snel dat je toch niet het talent hebt dat je dacht of dat er doorheen de jaren wel wat sleet gekomen is op je vaardigheden. Dan is het belangrijk om door te zetten en je doel voor ogen te houden. Het is natuurlijk één van de charmes van de pensioenleeftijd dat veel van wat je doet eigenlijk niet meer moet. Maar een te grote vrijblijvendheid is een risico. Je activiteiten en contacten dreigen zo oppervlakkig te blijven.

Wat geweest is, afronden

Je leven nieuw maken gaat dus niet zonder slag of stoot. Ook gaat er vaak heel wat werk – een vorm van rouwen – gepaard om wat geweest is, goed af te ronden. Je kunt het bijvoorbeeld moeilijk hebben om het werk los te laten dat je zo lang met plezier gedaan hebt of de functie die je jarenlang met zorg opgenomen hebt. Je was er misschien helemaal mee vergroeid. Dan is het begrijpelijk dat je wel wat tijd nodig hebt om over dat gemis – dat zwarte gat – heen te komen. Soms moet je afscheid nemen van de plek waar je woont en het huis waaraan zoveel herinneringen aan vast hangen. Maar nu het onderhoud te veel van je krachten vraagt of je te afgelegen woont, is het aangewezen dat je verhuist. Neem de tijd voor zo’n beslissing, om werk te maken van die overstap. Zoek uit aan wie je de leuke spullen, die je verzameld hebt, kunt doorgeven. Geniet ervan dat je er mensen blij mee kunt maken. Behoud gerust die dingen waarin je zelf nog steeds plezier of inspiratie vindt. Ontdek ook hoe fijn het is om met minder ballast elders opnieuw te kunnen beginnen.

Heel ingrijpend is het verlies van geliefden. Het verdriet en de eenzaamheid kunnen zo neerdrukkend zijn dat je leven stil dreigt te vallen, je wereld dicht dreigt te slibben. Sommigen proberen meteen dapper voort te doen – ‘je moet wel’ – klinkt het vaak. Anderen zoeken snel compensatie voor het verlies in veel contacten buitenshuis of in een nieuwe relatie. Uiteindelijk blijkt het vroeg of laat toch nodig om de tijd te nemen om het verdriet te doorleven en een plaats te geven in je leven. Een nieuwe partner kan een kostbare tochtgenoot worden, maar ook alleen je weg verderzetten kan als heel zinvol beleefd worden. Alles hangt af van hoe je keuze aansluit bij wat je ten diepste beweegt.

Tel je zegeningen

Er zijn zoveel dingen en mensen waaraan wij gehecht geraakt zijn en die ons gemaakt hebben tot wie wij nu zijn. Wij kunnen ze niet genoeg koesteren. Maar het is niet heilzaam om in het verleden opgesloten te blijven. Veeleer kunnen wij dat alles in ons hart meedragen, niet als een verlammende last maar als een bron van kracht. Uiteindelijk ervaren wij bij het ouder worden, in tal van kleine en grote beperkingen, dat het leven tussen onze vingers wegglijdt. Die ervaring kan ons doen stilvallen. Maar als wij ermee leren leven, kan ze ons helpen om intenser te leven: te zien, te ruiken, te voelen, te wenen, te lachen, lief te hebben. Er is zoveel dat ons gegeven is... Er is zoveel wat wij nog voor anderen kunnen betekenen. De grote vraag is niet meer: ‘wat heb ik aan het leven?’. Maar blijft: ‘wat kan ik nog aan het leven géven?’

Tussen voltooien en verwachten

Ons leven vandaag botst steeds sterker op grenzen maar het blijft rijk aan mogelijkheden. Het laveert tussen voltooien en verwachten. Voltooien draagt het woordje 'tooien' in zich, dit is: mooi maken. Wij mogen het verhaal van ons leven als een kostbare schat met ons blijven meedragen, zelfs al was niet alles even fraai. Wij mogen er dankbaar en fier op terugblikken. Maar het is onaf. Wij mogen blijven uitkijken hoe het verder ‘geheeld’ en ‘vervuld’' kan worden. Wij mogen onze bestemming voor ogen blijven houden: thuiskomen in de Liefde, ... nu en voor altijd.

In een beweging als Adem-Tocht vind je hierin tochtgenoten. Binnen onze Pastorale Eenheid komen maar liefst 4 groepen maandelijks op een vast tijdstip samen, daarin delen ze in vriendschap hun zoeken, hun inzichten en ervaringen, in respect voor elkaars aanvoelen en overtuiging. Geïnteresseerd in een bijeenkomst van Adem-Tocht? Neem dan voor meer info contact op met een van de plaatselijkse voorzitters:

– Annie Vercaigne: 057 20 93 81 – Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. – Ieper Centrum

– Jacques Depuydt: 057 20 55 25 – Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. – Ieper Rand

– Luc Thorrez: 057 42 28 48 – Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. – Ieper Noord

– Paul Verraes: 057 42 25 84 – Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. – Ieper Centrum